CÂSİYE SURESİ

 

-1-

حم

Hâ mîm

Ha mim

: zat, Hu, cemül cem, nokta, kemalat, mümin, emin

 

1- Ha, Mim

 

-2-

تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ

Tenzîlul kitâbi minallâhil azîzil hakîm

Tenzilu	: bölüm bölüm indirilme, ortaya çıkan her varlık, sunulan
el kitabi min Allah	: kitap, yazılı olan, Allah’ın kitabı,
el aziz	: tüm değerlerin yüce sahibi,
el hakim	: hâkim olan, tüm varlığa hakim olan,

 

2- Ortaya çıkan her varlık, tüm değerlerin yüce sahibi, tüm varlığa hâkim olan Allah’ın bir kitabıdır.

 

-3-

إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِينَ

İnne fîs semâvâti vel ardı le âyâtin lil mûminîn

İnne fî el semâvâti	: muhakkak ki, ne varsa, içinde, sema, gökler
vel ardı	: yer, toprak, beden,
Le ayatin	: elbette, işaretler, deliller, ayetler,
li el müminine	: emin olan için, müminler için,

 

3- Muhakkak ki göklerde ve yerde ne varsa elbette müminler için ayettir.

 

-4-

  وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ

Ve fî halkıkum ve mâ yebussu min dâbbetin âyâtun li kavmin yûkınûn

ve fî halkı-kum	: halkiyetinizde, yaratılışınızda, varoluşunuzda, siz
ve mâ yebussu	: şey, yayılma, çoğalma, üreme, hayvan, yeryüzündeki varlık
min dabbetin	: hayvan, varlık, yeryüzünde olan varlıklar
Âyâtun	: ayetler, delil, işaretler,
li kavmin yukinune	: insanlar için, kavim, hakka yakın olan,

 

4- Sizin yaratılışınızda ve yeryüzünde üreyip çoğalan varlıklarda, yakınlığı anlamak isteyenler için deliller vardır.

 

-5-

وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

Vahtilâfil leyli ven nehâri ve mâ enzelallâhu mines semâi min rızkın fe ahyâ bihil arda ba’de mevtihâ ve tasrîfir rîyâhı âyâtun li kavmin yakılûn

ve ihtilâfı	: farklılık, karşılıklı takip etmesi,
el leyli ve en nehar	: gece ve gündüz, karanlık ve aydınlık,
ve mâ enzele Allahu	: şey, ne, sunma, ortaya çıkışı, indirdiği, gelişi, Allah
min el semâi	: ulvi âlem, ulviyet, gökyüzü,
min rızkın	: rızıklar, faydalı olan, rahmet, sıfatlar
Fe ahya bi-hi el arda	: böylece, hayat, diriltti, onunla, yeryüzünde
bade mevti ha	: sonra, ölüm, nutfe, tohum, sunması
Ve tasrifi	: bir yönden diğer yöne çevirir, değiştirir,
er riyâhı	: rüzgâr, esip giden, hissettiren,
Âyâtun	: ayetler, delil, işaret,
li kavmin yakılune	: insanlar için, kimseler, akıl edip düşünen

 

5- Gece ve gündüzün farklı olmasında ve rızkınız için gökten Allah’ın indirdiği rahmette, böylece o rahmetle yeryüzünün hayat bulmasında, sonra da onda tohumların oluşmasında ve rüzgârların bir yönden diğer yöne çevrilmesinde, düşünen insanlar için deliller vardır.

 

-6-

 تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآيَاتِهِ يُؤْمِنُونَ

Tilke âyâtullahi netlûhâ aleyke bil hakk fe bi eyyi hadîsin ba’dallâhi ve âyâtihî yû’minûn

Tilke âyâtu Allâh	: işte bu, bunlar, tüm varlık, Allah’ın ayetleri, delilleri
Netlu Aleyke	: okuyoruz, bildiriyoruz, bildirilip duruyor, sana, size
bi el hakkı	: bir gerçek, hak, doğru, hakikat,
Fe bi eyyi	: artık, hangi, ne, nasıl, her zaman, her an,
hadisin	: söz, yeni, değişen, olay, hadise, gerçekleşen, varoluş,
bade Allah	: sonra, böylece, Allah’tan
ve âyâti-hi yuminune	: ayetler, deliller, işaretler, o, inanırlar

 

6- Tüm varlık Allah’ın ayetleridir. Hakikatler size her an bildiriliyor. Artık Allah’tan açığa çıkan varoluşa ve O’nun delillerine inanın.

 

-7-

وَيْلٌ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ

Veylun li kulli effâkin esîm

Veylun li kulli	: vah haline, bütün, hepsine,
effakin	: yalan, dolan, iftira, ifk,
esimin	: günahlar, fenalar, hatalar, kötülük,

 

7- Yazık, günahlarda, yalanlarda kalanların hallerine.

 

-8-

يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَى عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَن لَّمْ يَسْمَعْهَا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ

Yesmeu âyâtillâhi tutlâ aleyhi summe yusırru mustekbiren ke en lem yesmahâ fe beşşirhu bi azâbin elîm

Yesmeu	: işitir, işiten, duyan,
ayati Allah	: ayetler, işaretler, deliller, Allah
tutla aleyhi	: okunan, okunur, açıklanan, ona, kendine,
Summe yusırrı	: sonra, ısrarla, inatla, kapanmak,
mustekbiren	: kibirlenir, büyüklenmek,
Ke en lem yesma hâ	: gibi, onu işitmemiş, duymamış,
Fe beşşir-hu	: artık, müjdele, bildir, öğüt ver, o
bi azabin elime	: acı bir azap, acı bir sıkıntı,

 

8- Ona okunan Allah’ın delillerini işiten, sonra da işitmemiş gibi davranıp kibrinde ısrar edene, artık acı bir azabı ona bildir.

 

-9-

وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا أُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ

Ve izâ alime min âyâtinâ şeyen ittehazehâ huzuvâ ulâike lehum azâbun muhîn

ve izâ alime	: öğrendiği zaman, bildiğinde,
min ayati na şeyen	: ayetlerimiz, delil, işaret, bir şey,
ittehaze ha	: edindi, sarıldı, kullandı, o,
huzuven	: eğlence, alay etmek, şaka, önemsememek, küçük görmek
Ulâike lehum	: işte onlar, o kimseler,
azabun muhinun	: azap, alçaltıcı, kaybettirici, küçük düşüren, hakir bırakan

 

9- Delillerimizden bir şey öğrendiği zaman; onu kendi çıkarı, eğlencesi için kullanan, işte o kimseler için hakir bırakan bir azap vardır.

 

-10-

 مِن وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ وَلَا يُغْنِي عَنْهُم مَّا كَسَبُوا شَيْئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاء وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ

Min verâihim cehennem ve lâ yugnî anhum mâ kesebû şeyen ve lâ mattehazû min dûnillâhi evliyâe ve lehum azâbun azîm

min verâi-him	: arkaları, geçmişi, onlar, eski bilişlerinde kalan
cehennemu	: cehaletin cehennemi,
ve lâ yugnî anhum	: fayda vermez, onlara
ma kesebu şeyen	: edindikleri şey, kazandıkları, şey,
ve la ma ittehazu	: yok, şey, ne, edindikleri, sarıldıkları, faydası,
Min duni Allahi evliyae	: ondan başka, Allah’tan başka, dostlar, evliya
ve lehum azabun elim	: onlar, sıkıntı, acı, elim bir azap

10- Onların geçmiş cehaletlerine dönmesi cehennemdir. Edindikleri şeylerin onlara bir faydası yoktur. Allah’tan başkasına evliya diye sarıldıklarından da onlara bir fayda yoktur ve onlar elim bir azabın içindedirler.

 

-11-

 هَذَا هُدًى وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مَّن رِّجْزٍ أَلِيمٌ

Hâzâ hudâ vellezîne keferû bi âyâti rabbihim lehum azâbun min riczin elîm

Hâzâ huda	: bu, hakikatler, rehberlik, yol gösterme,
ve ellezi keferu	:görmemezlikten gelen, örtenler,
bi âyâti rabbi him	: ayetleri, delilleri, rabbinin
Lehum azabun	: onlar, onlara, azap, sıkıntı,
min riczin elim	: şiddetli azap, sıkıntı, gazap, öfke, acı

 

11- Bu bir yol göstermedir. Rabbinin delillerini görmemezlikten gelenler, onlar acı bir öfkenin, sıkıntıların içindedirler.

 

-12-

اللَّهُ الَّذِي سخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

Allâhullezî sahhare lekumul bahre li tecriyel fulku fîhi bi emrihî ve li tehtegû min fadlihî ve leallekum teşkurûn

Allâhu ellezi	: Allah,
sahhare lekum	: meydan, düzen, sıfatlandırdı, düzenledi, sizi
el bahre li tecriye	: deniz, bilen, sonsuzluk, yapmak, akıp gitmek,
El fulku fihi	: yörünge, izlenen yol, sürüp giden, onun içinde
bi emri hi	: işi, emri, hüküm, bir işin yapılması
ve li tebtegû	: istemeniz için,
min fadli hi	: fazlı, yaratılışın nitelik, incelikleri, lütuf, o
ve lealle-kum teşkurune	: umulur ki, siz, teşekkür, teslim eden, her şeyi ona veren,

 

12- Sizi düzenleyip sıfatlandıran Allah’tır. O’nun işleyişinin izlediği yol, sonsuzluğa akar gider. O’nun yaratmasındaki incelik ve nitelikleri bilmeyi isteyin. Umulur ki siz varlığınızın sahibini bilir teslim edenlerden olursunuz.

 

-13-

وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لَّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

Ve sahhare lekum mâ fîs semâvâti ve mâ fîl ardı cemîan minhu inne fî zâlike le âyâtin li kavmin yetefekkerûn

ve sahhare lekum	: düzen, sahra, meydan, düzenledi, siz
Ma fî es semâvâti	: göklerde olan,
ve ma fi el ardı	: şey, ne, değil, yerde
Cemîan min hu	: birlik, hepsi, toplanan, onda,
İnne fi zalike	: muhakkak, işte bunlarda,
le âyâtin	: elbette, ayet, delil, işaret
li kavmin yetefekkerune	: kimseler için, kavim, tefekkür eden, düşünen,

 

13- Göklerde ne varsa ve yerde ne varsa ve sizde ne varsa, hepsi birliği gösterir bir şekilde düzenlendi. Muhakkak ki bunların içinde tefekkür eden kimseler için deliller vardır.

 

-14-

قُل لِّلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُون أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِما كَانُوا يَكْسِبُونَ

Kul lillezîne âmenû yagfirû lillezîne lâ yercûne eyyâmallâhi li yecziye kavmen bi mâ kânû yeksibûn

Kul li ellezine amenu	: de, söyle, de ki, iman eden kimseler, inanan,
Yagfirû li ellezine	: mağfiret, lütuflarıyla temizleyen, tertemiz olma, kimseler,
lâ yercûne	: ümit kesmeyin, umutsuz,
eyyame Allah	: gün, yol, güzellik, doğruluk, intizam, Allah
li yecziye kavmen	: karşılığı, ceza, kavim, insanlar, kimseler,
bi mâ kanu yeksebune	: onun, ne, oldu, kazanmak, edinmek,

 

14- İman eden kimselere de ki: Allah yolunda doğruluk, güzellik üzere olsunlar, umutsuz olmasınlar, lütuflarıyla temizlenen kimselerden olsunlar, kazandıkları şeylerin karşılığını veren kimselerden olsunlar.

 

-15-

 مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاء فَعَلَيْهَا ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ

Men amile sâlihan fe li nefsih ve men esâe fe aleyhâ summe ilâ rabbikum turceûn

Men amile sâlihan	: kim, iyi güzel amel, dosdoğru hak yolunda çalışanlar
Fe li nefsi hi	: kendisi için, kendinedir,
Ve men esae	: kim, kötü hallerde, fenalar, kötü çalışma,
fe aleyha	: o zaman, kendi aleyhine, ona, üzerine,
Summe ila rabbi kum	: sonra rabbiniz, vücudlandıran, siz,
turceune	: geri dönen, rücu, dönüş,

 

15- Kim iyi çalışmalarda olursa kendisi lehinedir ve kim kötü çalışmalarda olursa kendi aleyhinedir. Sonra dönüşünüz ancak Rabbinizedir.

 

-16-

وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ

Ve lekad âteynâ benî isrâîlel kitâbe vel hukme ven nubuvvete ve rezaknâhum minet tayyibâti ve faddalnâhum alel âlemîn

ve lekad ateyna	: andolsun, doğrusu, verdik, sunduk,
beni israile	: Allah’ın kulları, hak yolunda olan, kullarımız,
El kitabe	: kitap, her varlık bir kitap, yazılı olan,
ve el hukme	: hüküm, hikmet, hakim olan, ince hikmetler
ve el nubuvvete	: haber getiren, hakikati bildiren, hakka çağıran, nebiler
ve rezak nâ hum	: rızık, sıfat, nimet, fayda, biz, onlar
min et tayyibâti	: iyi, güzel, hoş, temiz şeylerden
ve faddalnâ-hum	: fark edici, lütuf, nitelik, şuur, fazilet, erdemli, biz
ala el alemin	: için, üzerine, âlemler, toplulukla tüm varlık,

 

16- Doğrusu kullarımıza her varlığı bir kitap olarak sunduk. O kitapta ince hikmetleri ve hakikatlerin haberlerini bildirdik. Onları tertemiz bir şekilde sıfatlandırdık ve onlara tüm varlığı anlayabilecek şuuru bahşettik.

 

-17-

وَآتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمْ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ

Ve âteynâhum beyyinâtin minel emr fe mahtelefû illâ min ba’di mâ câehumul ilmu bagyen beynehum, inne rabbeke yakdî beynehum yevmel kıyâmeti fî mâ kânû fîhi yahtelifûn

ve âteynâ hum	: verdik, sunduk, onlar,
beyyinatin	: apaçık deliller,
Min el emr	: işleyiş, işler, emir, hüküm,
Fe ma ihtelefû	: fakat, şey, ne, değil, ihtilaf, ayrılık, farklılık,
İlla min badi	: ancak, sonra, bir süre sonra
ma cae hum el ilmu	: şey, ne, değil, yok, gelen, verilen, sunulan, ilim,
Bagyen beyne hum	: kıskançlık, zulüm, azgınlık, onların aralarında
İnne rabbe ke	: muhakkak, rabbin, seni vücudlandıran,
yakdi	: takdir, açığa çıkma, kada, oluş, işlemek, yaratmak,
Beyne hum	: aralarında, onlar, onlarda, tüm varlıkta,
yevme el kıyâmeti	: ölüm vakti, hakikatlerin ortaya çıktığı vakit,
Fî ma kanu	: içinde, şey, ne, değil, oldu, olmadılar, anlamadılar,
fi hi	: onda, o hakikatler hakkında, o hakikatler için
yahtelifune	: ayrılığa düşüp tartışma, ikilik, ihtilaf, uyuşmazlık,

 

17- Onlara işleyiş hakkında apaçık deliller sunduk. Ancak bir süre sonra onlar bazı şeylerde ayrılığa düştüler. Onların aralarında ortaya çıkan, kıskançlık, zulüm gibi şeyler sunulan ilimde yoktu. Muhakkak ki seni vücudlandıran, tüm varlığın açığa çıkmasında da takdir sahibi olandır. Bu hakikati anlayamayanlar, onlar kendi aralarında ölünceye kadar ayrılığa düştükleri şeyler hakkında tartışırlar.

 

-18-

ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ

Summe cealnâke alâ şerîatin minel emri fettebi hâ ve lâ tettebi ehvâellezîne lâ yalemûn

Summe cealna ke	: sonra, kıldık, yönelttik, yapmak, sunmak, düzenledik, sen
alâ şerîatin	: şeriat, yüce düzen, doğru yol, yasa, hukuk, yol, nur,
min el emri	: iş, işleyiş, hüküm, kâinatın işleyişi,
fe ittebi ha	: böylece, bundan sonra, tabi olmak, uymak,
ve lâ tettebi ehva	: uyma, tabi olma, heva, zanlar, hevesler,
Ellezine la yalemune	: bilmeyen kimseler,

 

18- Sana kâinatın işleyişinin yüce düzenini sunduk. Artık ona tâbi ol ve sakın bilmeyen kimselerin hevalarına uyma.

 

-19-

إِنَّهُمْ لَن يُغْنُوا عَنكَ مِنَ اللَّهِ شَيئًا وإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ

İnnehum len yugnû anke minallâhi şeyâ ve innez zâlimîne baduhum evliyâu bad vallâhu veliyyul muttekîn

İnne hum len yugnû an-ke	: doğrusu, onlar, yok, değil, asla, fayda, yarar, sen
min allâhi şeyen	: Allah, bir şey söyleyen,
inne zalimine	: şüphesiz, doğrusu, zalimler, zalimlik yapan,
badu-hum evliyau badin	: bazıları, onlar, evliya, dost, dostlar, bazıları,
ve allâhu veliyyu	: Allah, dost, veli,
el muttekine	: fenalardan sakınan şirk koşmayan

 

19- Onların Allah hakkındaki söyledikleri şeylerde sana asla bir fayda yoktur. Şüphesiz zalimlerden bazıları bazılarının dostlarıdır. Fakat fenalardan sakınanlar, şirk koşmayanlar ise Allah’ı dost edinirler.

 

-20-

هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ يُوقِنُونَ

Hâzâ basâiru lin nâsi ve huden ve rahmetun li kavmin yûkınûn

Hâzâ basariu li en nasi	: bu basiret, kalp sahibi, görmek, insanlar için
Ve huden	: yol gösterme, kılavuz,
ve rahmetun	: rahmet, tüm varlığın tecellilerle sarılması, merhamet
li kavmin yukinune	: insanlar için, yakınlığı anlamak, emin olmak,

 

20- İşte bunlar insanların kalb sahibi olmaları içindir ve yol göstermedir ve yakınlığı anlayan kimseler için rahmettir.

 

-21-

أًمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أّن نَّجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاء مَّحْيَاهُم وَمَمَاتُهُمْ سَاء مَا يَحْكُمُونَ

Em hasibellezînecterahûs seyyiâti en necalehum kellezîne âmenû ve amilûs sâlihâti sevâen mahyâhum ve memâtuhum, sâe mâ yahkumûn

Em hasibe ellezine	: yoksa, hesap etti, zannetti o kimseler
İcterahû el seyyiati	: çalışma, yaptıkları, fena hallerde kalanlar, kötülük yapan
en necale-hum	: kılmak, yapmak, olmak, edinmek, onlar
Ke ellezine amenu	: gibi, iman eden kimseler
ve amilû el sâlihât	: iyi çalışmalarda olmak, dosdoğru hak yolunda çalışmak
sevaen	: bir olmak, eşit, aynı,
Mahya hum	: hayat, yaşam, onlar
ve memâtu-hum	: ölüm hakkında, onlar
Sâe ma yahkumune	: kötü, fena, ne, şeş, hüküm veriyorlar.

 

21- Yoksa kötülük yapanlar, iman eden kimseler ve dosdoğru hakk yolunda çalışanlarla bir olduklarını mı zannederler. Onlar yaşam hakkında ve ölüm hakkında ne kötü hüküm veriyorlar.

 

-22-

وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

Ve halakallâhus semâvâti vel arda bil hakkı ve li tuczâ kullu nefsin bimâ kesebet ve hum lâ yuzlemûn

ve halaka Allahu	: halk etti, yarattı, Allah
El semavat ve el arda	: göklerde ve yerde
Bil el hakkı	: hak, hakikat, adalet, dosdoğru, gerçek,
ve li tuzca	: için, karşılık, verilme
Kullu nefsin	: bütün nefisler, herkes
Bi ma kesebet	: edindikleri şeyler, sebep, çalışmak
Ve hum la yuzlemune	: onlara zulüm yok, haksızlık edilmeden

 

22- Allah, gökleri ve yeri, hakikatleri gösterir bir halde halketti. Herkese çalışmalarının karşılığı verilir ve onlara haksızlık edilmez.

 

-23-

أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

E fe raeyte men ittehaze ilâhehu hevâhu ve edallehu allâhu alâ ilmin ve hateme alâ semihî ve kalbihî ve ceale alâ basarihî gışâveh fe men yehdîhi min badillâh e fe lâ tezekkerûn

E fe raeyte	: öyleyse gördün mü? Anladın mı?
men ittehaze	: Kim, kimse, edinen, sarılan,
İlahe hu	: ilah, tapınma,
heva hu	: heva, çıkarları, cehalet bilişleri, düşkünlük, o
ve edalle-hu	: dalalet, kendi cehalet anlayışına sapan, o
Allahu ala ilmin	: Allah, için, yüce, üzerine, ilim,
ve hateme	: son, mühürlü, kapalı,
ala semi hi	: onun işitmesi
ve kalbi-hi	: idraki, anlayışı, onun kalbi
ve ceale	: kıldı, yaptı, edindi, oldu,
ala basari hi	: görmesi, basiret, anlamak, o
gışavet	: perde, engel,
Fe men yehdîhi	: artık, kim, yol gösteren, kılavuz, hüda, o
min badi Allah	: sonra, başka, Allah’tan başka
E fe lâ tezekkerûne	: öyleyse, varlığın yaratılışını düşünüp hakikatlerle bakma

 

23- Hevasını ilah edinen kimseyi gördün değil mi? O, Allah’ın ilmini bırakıp kendi cehalet anlayışına sapandır. Onun işitmesi ve idraki kapalıdır ve onun cehaleti o hakikatleri görmeye engeldir. Bundan sonra yine de ona Allah’tan başka kim yol gösterir? Öyleyse neden hâlâ varlığın yaratılışını düşünüp o hakikatlerle bu âleme bakmıyorsunuz?

 

-24-

وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ

Ve kâlû mâ hiye illâ hayâtuned dunyâ nemûtu ve nahyâ ve mâ yuhlikunâ illa el dehr ve mâ lehum bi zâlike min ilm in hum illâ yezunnûn

ve kâlû ma hiye illa	: dediler, değil, şey, ne, o, değildir, sadece, başka
hayatu na el dunyâ	: hayatımız, yaşamımız, dünya
nemetu	: ölürüz, ölümlüyüz,
ve nahya	: yaşarız, diriliriz,
ve mâ yuhliku-nâ	: şey, ne, değil, helak olmak, yok olma, biz,
illa el dehru	: zaman, yaşlanmak, yaşlanınca
ve mâ lehum	: ve onların yoktur
bi zâlike min ilmi in hum	: bununla, bu konuda, bir bildikleri, ilim, onlar,
İlla yezunnune	: sadece, ancak, zanda bulunan,

 

24- Dediler ki: Hayatımız ancak dünya hayatından başka bir şey değildir. Ölümlüyüz. Yaşarız ve yaşlanınca da yok olur gideriz. Onların bu konuda bir ilimleri yoktur, sadece zanda bulunuyorlar.

 

-25-

وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

Ve izâ tutlâ aleyhim âyâtunâ beyyinâtin mâ kâne huccetehum illâ en kâlûtû bi âbâinâ in kuntum sâdıkîn

ve izâ tutla aleyhim	: ve okunduğu zaman, halde, onlara, ayet, delillerimiz
Ayatu na beyyinatun	: ayetlerimiz, delil, apaçık gösterme, açıklanarak
Ma kane huccete-hum	: olmadı, onların hüccetleri, delilleri, iddiaları
İllâ en kalu	: den başka, derler,
etu bi abai na	: getirin, verin, atalarımız, anne baba,
İn kuntum sadikine	: eğer, ise, siz, doğru olanlardan iseniz

 

25- Onlara ayetlerimiz apaçık gösterildiği hâlde, eğer siz doğru söyleyenlerden iseniz getirin atalarımızı, demekten başka bir iddiaları olmadı.

 

-26-

قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيبَ فِيهِ وَلَكِنَّ أَكَثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ

Kulillâhu yuhyîkum summe yumîtukum summe yecmeukum ilâ yevmil kıyâmeti lâ reybe fîhi ve lâkinne ekseren nâsi lâ yalemûn

Kul Allahu yuhyi kum	: de, söyle, anlat, Allah, hayat, siz,
Summe yumitu kum	: sonra, sınırlar, öldürür, siz,
Summe yecmeu kum	: sonra, birlik, bütünlük, toplar, siz,
İlla yevmi el kıyâmeti	: ancak, vardır, mutlaka gelecek, diriliş günü, ölüm vakti,
lâ reybe fi hi	: şüphe yok, hata yok, onda, şüphesiz
ve lâkinne ekseren	: lakin, çoğu
En nasi la yalemune	: insanlar, bilmiyorlar

 

26- De ki: Allah size hayat verendir. Sonra sizi sınırlayandır. Sonra sizleri bir arada tutandır. O ölüm vakti mutlaka gelecektir, onda şüphe yoktur. Fakat insanların çoğu bilemiyorlar.

 

-27-

وَلَلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرضِ وَيَومَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ

Ve lillâhi mulkus semâvâti vel ard ve yevme tekûmus sâatu yevme izin yahserul mubtılûn

ve li allâhi mulku	: Allah, mülk, yönetimi, hükümran, idare eden,
El semavati ve el ardı	: gökler ve yer
ve yevme	: gün, vakit, asır, devir, an, zaman, devre,
tekumu	: olur, vuku bulur, tecelli etme, meydana gelme, işlemek
el saatu	: zaman, saat, gelip geçen zaman, vakit, an,
Yevme izin	: gün, vakit, zaman, an, yetkili, icazet,
yahseru	: hüsran, kaybeden,
mubtilune	: batılda, gaflette, yalanda

 

27- Göklerin ve yerin yönetimi Allah’a aittir. Bütün zamanlarda ve her an tecelli eden O’dur. Her an her şeyde yetkili olanı anlamada gaflette kalanlar, hüsrana uğrayanlardır.

 

-28-

وَتَرَى كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

Ve terâ kulle ummetin câsiyeh kullu ummetin tud’â ilâ kitâbihâ el yevme tuczevne mâ kuntum tamelûn

ve terâ kulle ummetin	: görürsün, bütün insanlar, topluluklar
casiyet	: diz çökmüş, aynı düşüncede olan, korkuya teslim,
Kullu ümmetin	: bütün insanlar, topluluklar
tuda ila kitabi ha	: çağrı, davet, kitabı, inancı
el yevme tuczevne	: gün, vakit, zaman, karşılığı verilir.
Mâ kuntum tamelune	: siz ne yapıyorsunuz, yaptığınız şeyler

 

28- Korkuya teslim olanların hepsini görürsün ki, onların hepsi kendi batıl inançlarına göre hareket ederler. Yaptığınız şeylerin karşılığı her zaman verilir.

 

-29-

هَذَا كِتَابُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

Hâzâ kitâbunâ yentıku aleykum bil hakk innâ kunnâ nestensihu mâ kuntum tamelûn

Hâzâ kitabu na	: bu, işte bu, kitabımız,
yentiku	: söyleyen, konuşan, nutuk,
Aleykum bi el hakkı	: size, sizde, üzerinizde, hak ile, gerçek, hakikat,
İnna kunnâ	: muhakkak biz
nestensihu	: kaydetme, yazdırıyorduk, klonlama, kopyalama,
Mâ kuntum tamelune	: yaptığınız şeyler

 

29- İşte, Bizim konuşan kitabımız sizin üzerinizdeki hakikatlerdir. Muhakkak ki Biz yaptığınız şeyleri sizde kaydederiz.

 

-30-

 فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ

Fe emmellezîne âmenû ve amilûs sâlihâti fe yudhıluhum rabbuhum fî rahmetih zâlike huvel fevzul mubîn

fe emmâ ellezine amenu	: artık, fakat, iman eden kimseler
ve amilû es sâlihâti	: iyi çalışma, hak yolunda dosdoğru çalışanlar
Fe yudhılu-hum rabbu hum	: artık, dahil eder, koyar, girer, onlar, rab, onlar
fî rahmeti hi	: rahmetinin içine, o
Zâlike huve	: işte bu, o,
el fevzu el mubin	: kurtuluş, apaçık

 

30- İman eden kimseler ve hakk yolunda dosdoğru çalışanlar, artık onlar Rabbin o rahmetine dahil olanlardır. İşte o apaçık kurtuluş budur.

 

-31-

 وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنتُمْ قَوْمًا مُّجْرِمِينَ

Ve emmellezîne keferû e fe lem tekun âyâtî tutlâ aleykum festekbertum ve kuntum kavmen mucrimîn

ve emmâ ellezine keferu	: fakat, ise, hakikati görmemezlikten gelip örten
E fe lem tekun	: o zaman, olduğu zaman
Ayati tutla aleykum	: ayet, işaret, delil, okunduğu, bildirildi, siz
Fe istekbertum	: kibirlendiniz, büyüklendiniz,
Ve kuntum kavmen mücrimine	: oldunuz, kimseler, fenalarda kalan, kötülük,

 

31- Hakikatleri kabul etmeyenlere gelince; sizlere delillerimiz bildirildi değil mi? Fakat sizler kibirlendiniz ve fenalarda kalan kimseler oldunuz.

 

-32-

وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُم مَّا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ

Ve izâ kîle inne va’dallâhi hakkun ves sâatu lâ reybe fîhâ kultum mâ nedrî mes sâatu in nezunnu illâ zannen ve mâ nahnu bi musteykınîn

ve izâ kile	: söylenildiği zaman, dendiğinde,
İnne vade Allah hakkun	: muhakkak, söz, Allah, haktır, gerçek
Ve el saat	: saat, zaman, vakit,
la reybe fiha	: yok, şüphe, şek, hata, onda,
kultum mâ el sâat	: dediniz, şey, ne, saat, zaman nedir
in nezunnu illa zannen	: sadece biz zannediyoruz, biz zan ile
ve mâ nahnu bi musteykinin	: biz değiliz, yakin sahibi olan, yakınlığı anlayamadık

 

32- Muhakkak ki Allah’ın vaadi gerçektir. Hakikatler hakkında vaktinizi şüphe içinde geçirmeyin denildiğinde, hakikatler için bir zan ile zanda kaldık, vaktimizin değerini bilemedik ve biz yakınlığı anlayanlardan değiliz, dersiniz.

 

-33-

   وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون

Ve bedâ lehum seyyiâtu mâ amilû ve hâka bihim mâ kânû bihî yestehziûn

ve bedâ lehum	: ortaya çıktı, göründü, onlar, kimseler,
seyyiatu	: kötülük, kötü haller, zarar veren haller,
Mâ amilu	: şey, ne, değil, olmaz, yapan, işleyen, çalışan,
ve haka bi him	: sarı, kuşattı, onları,
Ma kanu bi hi yestehziune	: şeyler, oldu, onunla, alay ettikleri,

 

33- Kötü hâllerle ortaya çıkan kimselerin amelleri boştur ve onlar alay ettikleri şeylerle sarılıdırlar.

 

-34-

وَقِيلَ الْيَوْمَ نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا وَمَأْوَاكُمْ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّاصِرِينَ

Ve kîlel yevme nensâkum kemâ nesîtum likâe yevmikum hâzâ ve mevâkumun nâru ve mâ lekum min nâsırîn

ve kile el yevme	: denildi, olduğunda, vakit, gün, zaman,
nensa kum	: unutmak, siz, hakikatlerimizi unuttunuz,
Kame nesîtum	: gibi, unuttunuz, unutulursunuz, uzaklaştınız,
Likâe yevmi kum haza	: tevhit, buluşma, kavuşma, gün, vakit, sizin, işte bu
ve mevâ kum en narı	: barınak, kalacağınız yer, o halde, ateş, yakıp yıkıcı
ve mâ lekum min nasırine	: yoktur, değil, siz, bir yardımcı,

 

34- Siz hakikatlerimizi unuttuğunuz an, siz o zaman Tevhid şuurunda olmayı unutursunuz. O vakit sizin hâlleriniz yakıp yıkıcı hâllerde olmaktır ve sizin bir yardımcınız da olmaz.

 

-35-

ذَلِكُم بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ لَا يُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ

Zâlikum bi ennekumuttehaztum âyâtillâhi huzuven ve garretkumul hayâtud dunyâ, fel yevme lâ yuhrecûne minhâ ve lâ hum yustatebûn

Zalikum bi enne kum	: işte bu sizin olmanız sebebiyle,
ittehaztum	: edindiniz, sarıldınız, kaldınız,
âyâti allâhi	: ayet, işaret, delil, Allah,
huzuven	: önemsemediniz, alaya almak, küçük görmek,
ve garret-kum	: aldanma, aldattı, yağmalama, siz
el hayat el dünya	: mal, dünya hayatı, yaşamınız,
Fe el yevme	: artık, öyleyse, gün, vakit, zaman,
la yuhrecune min ha	: yok, çıkarılma, dışarı, oradan
Ve la hum yustatebûne	:  yok, onlar, özür, telafi, mazeret

 

35- Allah’ın işaretlerini önemsemediğinizden dolayı, işte siz böyle hâllerde kaldınız ve siz yaşamınızda, yağmalar gibi mal mülk peşinde koştunuz. Sonra da vaktinizi hakikatlerin dışında geçirdiniz. Artık o hâllerde olanların mazeretleri olmaz.

 

– 36-

فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

Fe lillâhil hamdu rabbis semâvâti ve rabbil ardı rabbil âlemîn

Fe li allâhi el hamdu	: Allah’a aittir, hamd, övgüler, tüm niteliklerin sahibi,
Rabbi el semavati	: rabbi, düzenleyen, vücudlandıran, ulvi âlem, gökler,
ve rabbi el ardı	: rabbi, vücudlandıran, yerde olan,
rabbi	: rabbi, vücudlandıran,
el alemin	: topluluklar, bütün her şeyi, tüm kâinat, tüm alem,

 

36- Bütün nitelikler; göklerde olanları vücudlandıran, yerde olanları vücudlandıran ve tüm âlemleri vücudlandıran Allah’a aittir.

 

-37-

وَلَهُ الْكِبْرِيَاء فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

Ve lehul kibriyâu fîs semâvâti vel ard ve huvel azîzul hakîm

Ve lehu el kibriyâu	: onundur, sahip, has, ululuk, azamet, yüce, meliklik
fî el semâvâti ve el ardı	: semalarda, göklerde ve yerde olan
ve huve el aziz	: o, bütün değerlerinin yüce sahibi, sıfatların sahibi
el hakim	: hâkim olan, tüm varlığı hâkim olan,

 

37- Göklerdeki ve yerdeki azamet sahibi O’dur ve O bütün sıfatların sahibidir, tüm varlığa hâkim olandır.